Yaşlılık Halleri: Hayattan Beklentiler

Yaşlılık, insan yaşamının kaçınılmaz ve doğal bir evresidir. Fiziksel olarak gücün azaldığı, hastalıkların daha sık görüldüğü bu dönem, aynı zamanda ruhsal ve duygusal yönden de birçok değişikliği beraberinde getirir. Bu süreçte bireylerin yaşamdan beklentileri farklılaşabilir; sevgi, ilgi, değer görmek ve “hala önemli olduğunu hissetmek” ön plana çıkar. Özellikle aranmak ya da aranmamak gibi küçük gibi görünen davranışlar, yaşlı bir bireyin yaşam kalitesini büyük ölçüde etkileyebilir.

Yaşlılık Halleri ve Duygusal İhtiyaçlar

Yaşlılık döneminde bireylerin duygusal ihtiyaçları daha hassas bir hâl alır. Genç yaşlarda daha çok üretkenlik, başarı ve gelecek planları ön plandayken, yaşlılıkta geçmişe dönük değerlendirmeler, aidiyet duygusu ve varoluşsal sorgulamalar yoğunlaşır. Bu süreçte bireyler daha fazla ilgi ve anlayış bekler. Çünkü çevrelerinden, özellikle de ailelerinden gördükleri ilgi, onların hayata bağlılıklarını doğrudan etkiler.

Aranmak, bu dönemin en önemli duygusal ihtiyaçlarından biridir. Kısa bir telefon görüşmesi, bir ziyaret, hatırlanmak; yaşlı birey için bir “varlık” göstergesidir. Oysa aranmadıklarında, yani görmezden gelindiklerinde ya da ihmal edildiklerinde, bu durum onları yalnızlık, değersizlik ve zamanla depresyon gibi duygulara sürükleyebilir.

Aranmak ve Aranmamak Arasındaki İnce Çizgi

Yaşlı bireyler genellikle kendi çocuklarına, torunlarına ve yakın çevresine yük olmak istemez. Ancak bu “rahatsız etmemek” kaygısı, zamanla onların kendilerini geri çekmelerine neden olabilir. Bu noktada aile bireylerinin, yaşlı yakınlarını sadece ihtiyaçları olduğunda değil, herhangi bir neden olmadan da aramaları, sohbet etmeleri büyük önem taşır.
Psikiyatrist Prof. Dr. Nevzat Tarhan, yaşlı bireylerin ruhsal dünyasına dair şunları söylüyor:
“Yaşlılık döneminde insanlar, daha önce yaptıkları fedakarlıkların ve emeklerin karşılığında sadece hatırlanmayı, değer verilmeyi isterler. Onlar için ‘aranmak’, bir nevi ‘sevilmeye devam edildiğinin’ göstergesidir.”

Yaşlıların Hayattan Beklentileri Nelerdir?

1. Saygı ve Değer Görmek: Toplum içinde yerlerinin hâlâ önemli olduğunu hissetmek isterler. Görüşlerine başvurulması, fikirlerinin dikkate alınması onlar için moral kaynağıdır.
2. İletişim ve Sosyal Bağlar: Yakınlarıyla kurdukları iletişim, onların yaşama sevincini artırır. Sosyal izolasyonun, yaşlılıkta en büyük psikolojik risklerden biri olduğu bilinmektedir.
3. Güvende Hissetmek: Fiziksel gücün azaldığı bu dönemde, maddi ve manevi olarak güvende olmak önemli bir ihtiyaçtır.
4. Üretken Olabilmek: Her ne kadar emekli olmuş olsalar da, bir şeylerle meşgul olmak, faydalı hissetmek yaşlı bireyler için hayati önem taşır. Bahçeyle ilgilenmek, el işi yapmak, torun bakmak gibi aktiviteler kendilerini değerli hissettirir.
5. Anılarını Paylaşmak: Geçmiş deneyimlerini anlatmak, dinlenmek ve hatırlanmak, yaşlı bireyin hayatla bağlarını kuvvetlendirir.

Ne Yapmalı? Nasıl Yaklaşmalı?

• Sık sık iletişim kurun: Yaşlı bireylerin en çok ihtiyaç duyduğu şey “unutulmamaktır.” Aramak için özel bir neden aramaya gerek yok. “Nasılsın?” demek bile yeterli olabilir.
• Ziyaret edin: Fiziksel temas, göz teması, aynı ortamda bulunmak, duygusal yakınlık açısından çok kıymetlidir.
• Sabırlı olun: Zamanla daha yavaş hareket etmeleri, aynı şeyleri tekrar etmeleri normaldir. Onları sabırla dinlemek, değerli hissettirir.
• Onlara sorumluluk verin: Yardım istemek veya bir konuda danışmak, yaşlı bireyin özgüvenini artırır.
• Profesyonel destekten çekinmeyin: Yaşlılık depresyonu hafife alınmamalıdır. Gerekirse psikolojik destek sağlamak da bir çözüm yoludur.

Yaşlılık, sadece bir fiziksel değişim dönemi değil; aynı zamanda duygusal anlamda da derin ihtiyaçların ortaya çıktığı özel bir süreçtir. Bu süreçte aranmak, hatırlanmak, ilgi görmek gibi küçük görünen detaylar, yaşlı bireyin yaşam kalitesini büyük oranda etkiler. Onların hayattan beklentilerini anlamak ve bu beklentilere duyarlılıkla yaklaşmak, hem bireysel hem toplumsal bir sorumluluktur. Unutulmamalıdır ki, bugün onların yaşadığı yaşlılığı, yarın bizler yaşayacağız.