ÇOCUKLARDA DİL GELİŞİMİ VE İKİNCİ DİL EDİNİMİ EĞİTİMİ

Globalleşen Dünyada birden fazla dil öğrenmek her geçen gün daha çok önem kazanmaktadır. Buna istinaden ebeveynler çocukları için ikinci dil edinimini önemsemekte ve bunun eğitimini erken yaş döneminde vermeye çalışmaktadır.

Peki çocuklarda dil edinimi nasıl gelişmekte ikinci dil edinimi için hangi yaş dönemi uygun olur?

Hedef dil için çocuklarda gramer kuralları nasıl öğretilebilir, aksansız yeni bir dil edindirmek mümkün mü?

Öğrendiği ikinci dil ana dilini etkiler mi?

İki dilli yetişen çocuklarda iletişim problemleri oluşur mu?  

Gibi soruların cevaplarını başta ünlü dil bilim uzmanı Noam Chomsky’nin “Psikolingustik “(biyolojik) kuramı ile cevap vermek yerinde olacaktır.

Çoçuklarda dil gelişimi, Psikolingustik kurama göre, dil yetisi doğuştan ve diğer bilişsel yetilerden bağımsız bir yetidir. Bu yetiye bağlı olarak  bir dil kullanımında , sınırlı sayıda sözcükle sınırsız sayıda cümlenin biçimini özgün anlamını olanaklı kılan kuralların oluşturduğu bir sistem söz konusudur.

Chomsky’e göre çocukların ilk dillerini edinebilmelerini sağlayan şey içsel bilgidir

Her çocuk dilbilgisel ilkleri ile doğar ve çevresindeki dili edinmek için analiz etmeye başlar.Evrensel dil bilgisi tüm dünya dillerinin ortak ilkelerini içermektedir.Dil gelişimi kuramına göre insanların kalıtsal ve örtük bir dil bilgisel yapıyla doğduklarını ,çocukların dili doğumdan sonraki belli bir yaş döneminde öğrenebilmelerinin bu kalıtsal ve  örtük   yapıya bağlı olduğunu savunur. En çok kabul gören bu yaklaşım dil gelişimini biyolojik temellere bağlar. Şimdi Dil Gelişim evrelerine bir göz atalım.

Yeni doğan dönem, 0-6 hafta

Gıgıldama  dönemi,  9- hafta – 3 ay

Mırıldama dönemi, 3 -6 ay

Konuşma dönemi, 9-12 ay

Ses sözcük dönemi, 9- 12 ay

Tek sözcük dönemi, 12 -18 ay

İki sözcüklü ifadeler dönemi, 18-24 ay

Üç ve daha fazla sözcükle ifadeler dönemi, 2-3 yaş

Gramer kurallarına uygun konuşma dönemi, 3- 6 yaş.

Bu dil gelişim evrelerinin son aşamasıdır. Çocukların 3-4 yaş aralığında artık tamamen kelime hazneleri gelişmiştir. Sorulan sorulara basit cevaplar verirler. Konuşmayı gramer yapılarına uygun biçimde yapmaya çalışırlar. Özne ve yüklem arasındaki ilişkiyi anlarlar. Yaşadıkları her olayı sırasıyla anlatmaya başlar ve her cümleyi bağlaçla birleştirmeye çalışırlar.  Bu dönemde ikinci dil edinimi Psikolingustik kurama göre biyolojik olarak daha hızlı gelişecektir. Dil Gelişimi kuramında dil edinimi kalıtsal  ve örtüktür. Her ne kadar bahsedilen bu kalıtsal ve örtük dil edinim becerisi ilk dil yani ana dil için geçerli olsada ikinci dil içinde aynı durum geçerlidir. Çocuklardaki örtük ve kalıtsal dil öğrenme yetisi, taklit yetenekleri, fonetik seslere karşı ilgileri, dil edinim süreçlerini hızlandırıcı kolaylaştırı bir etkidir. Bunu harekete geçirmek için de ikinci dile maruz bırakmak dil edinimine büyük katkı sağlayacaktır. Çocuklar   belli yaş aralığında ikinci dile maruz bırakıldıklarında, ses taklit yetileriyle doğru telaffuz edecek ve basitten karmaşığa doğru kelime hazneleri gelişerek aksansız ikinci dil kazanımları oluşacaktır İki dilli yetişen çocuklarda her iki dili de aksansız ifade etme becerisi gelişeceği gibi zaman zaman eğitim dilinin daha güçlü ifadeler kullanacağı gözlemlenecektir. Her çocuğun gelişimi özel olduğu gibi dil edinim beceriside kendine özel olacaktır.

   İşte tam burada ebeveyn olarak yapmak gereken şey çocuğun ikinci dil edinimi için doğru zamanda harekete geçmek.

Peki bu doğru zaman her çocuk için geçerli mi?

Buraya kadar anlattığımız dil edinim süreçleri genel gelişim süreçleridir bu süreç çocuktan çocuğa değişim gösterecektir. Ebeveynlerin iki dilli olması veya çocukla dilsel etkileşimin fazla olması süreci değiştireceği gibi dil edinim becerileri bireyler arasında farklılık gösterecektir.Örtük ve kalıtsal olan dil edinimini harekete geçirmek için de dört beceri temelli dil edinim eğitimi son derece önemlidir. Peki nedir bu dört temelli beceri?

1. Dinleme; dinleme dil edinim süreçlerinin temel ayaklarından biridir.

 Dinleme yaparken çocuklarda daha çok basit şarkılar kısa basit hikayeler tercih edilebilir.

2. Konuşma; kendini ifade eden basitten karmaşığa giden fonem olarak basit ifadeler kullanmak çocuklar tarafından hızlı bir şekilde ezberlenir. Daha önce de belirtildiği gibi çocuklarda doğal taklit yeteneği dil edinim eğitim sürecini hızlandırmaktadır.

3.Okuma; okuma her ne kadar dört temelli becerilerden biri olsada küçük yaş gruplarında okumadan ziyade resimli anlatım tercih edilebilir. Örneğin bu resimi anlat veya bu resimdeki objeleri hedef dilde anlatma gibi olabilir.

4. Yazma; yine dört temelli becerilerden olan yazma eğitimi küçük yaş grubunda olan çocuklarda resim çizerek ifade ile yer değiştirilebilir.

Dil ediniminde dört temelli beceri sırasıyla okuma, yazma, dinleme, konuşma olarak ifade edilir ancak  çocuklarda süreç daha farklı olduğu için dinleme- konuşma veya konuşma dinleme şeklinde ilk olarak değiştirilebilir.Dört temelli beceri ile hedef dilin eğitimini vermek dil edinimini kolaylaştıracaktır. Tabi yaş grubuna göre uygun materyeller kullanılabilir aynı zamanda dijital teknolojiden istifade edilebilir. Dil ediniminde kullanılabilir birçok kanal ve siteler işinizi kolaylaştıracaktır. Örneğin çocuğunuza yatmadan önce hedef dilden masal dinletmek  şarkı , şiir ezberletmek , anlamını bilmese bile kelime dağarcığına katkı sağlayacağı gibi fonetik olarakta dile aşinalığı  artıracaktır.

Sonuç olarak başta Chomsky ve diğer dil bilim uzmanlarının belirttiği gibi dil bilgisel olarak dünyaya   gelen çocuklara, bize emanet olan geleceklerine yapılacak katkı verilebilecek evrensel en güzel hediye, onlara ikinci dil eğitimini erken dönemde vermek   olacaktır.